Bron: Haarlemmermeer, schets van historie en ontwikkeling -
’Gemeente Haarlemmermeer - Sociografisch Bureau De Meerlanden’

1852 verkaveling en inrichting.

Tijdens de droogmaking was reeds een begin gemaakt met de verkaveling van de ruim 18.000 ha metende "modderpoel". Er moest een hoofdvaart met een zestal dwarsvaarten gegraven worden alsmede een net van sloten en tochten in het belang van de zo noodzakelijke afwatering en waterberging. Hierover vermeldt Boekel:
"Immers door het gevallen regenwater en de doorkwelling van het buitenwater (zooals onder Heemstede) ontstond er telkens verhooging van het polderpeil, dat door de werking der machines op de bepaalde laagte moest gehouden worden. De slooten, tochten en vaarten nu, gaven aan het overvloedige polderwater gelegenheid om aan de punten van uitmaling, naar buiten geworpen te kunnen worden"

De verkaveling van de gronden werd gekenmerkt door een stelsel van op 2 km. onderlinge afstand noord-oost - zuid-west lopende lengtewegen, om de 3 km. gesneden door loodrecht daarop staande dwarswegen. Vaarten en tochten werden overwegend langs de dwarswegen gegraven en op 1 km. afstand evenwijdig aan de lengtewegen. Aldus ontstonden in feite overwegend kavels van 1 km. diepte begrensd door een weg aan de voorzijde en een tocht aan de achterkant. De breedte der kavels werd bepaald op 200 m.

 

Als voorbeeld de verkaveling van vak L ten Westen van Hoofddorp met de Kruisweg en Bennebroekerweg op 3km en IJweg en Hoofdweg op 2km afstand van elkaar met daartussen de Nieuwerkerkertocht en de 30 kavels van 200*1000 meter.

Inmiddels was de nieuwe grond - nog geen maand na de droogmaking - door onkruid overwoekerd en tot een wildernis geworden. Deze chaotische toestand bleef gehandhaafd zolang niet tot verkoop van de gronden werd besloten. De regering, die hiertoe opdracht moest geven, aarzelde, omdat het conflict met Leiden over de vergoeding van de vroonrechten - Leiden eiste immers één miljoen gulden - nog steeds niet opgelost was. Eindelijk, in 1853, hakte de regering de knoop door en besloot de Meergronden te verkopen.
De daarvoor in aanmerking komende percelen werden in de periode 1853-1855 in het openbaar verkocht. In totaal betrof het 16.822 ha., die gezamenlijk 8,0 miljoen guldens opbrachten.; Daar de gehele droogmaking ruim 13,8 miljoen gulden had gekost, kwam het totale tekort voor de Staat door de -overigens meegevallen - grondverkoop en wat diverse Baten op slechts circa 4,4 miljoen gulden.

Bovendien waren niet alle gronden verkocht. Buiten de verkoop waren gehouden - behalve de dijkwegen, tochten en vaarten - twee centraal gelegen stukken grond ter grootte van elk 16 ha, teneinde aldaar 2 dorpen te kunnen stichten. Betreffende oppervlakte kwam ongeveer overeen met de omvang van plaatsen als Lisse en Hillegom. Er werd van twee dorpen uitgegaan omdat men de nog prille provinciegrens tussen Zuid- en Noord-Holland wilde respecteren en daarom aan minstens twee gemeenten met de daarbij behorende hoofddorpen dacht.

Doordat in 1855 - drie jaar na de droogmaking - werd besloten van Haarlemmermeer één, in Noord-Holland gelegen gemeente te maken, had betreffende reservering in feite gecorrigeerd dienen te worden. Dat dit niet geschiedde, veroorzaakte een wat onduidelijke rivaliteit tussen de twee centrale kernen Venneperdorp - het latere Nieuw-Vennep - en Kruisdorp. Pas in 1867, toen in Kruisdorp het raadhuis werd gebouwd, werd dit het "hoofddorp" van Haarlemmermeer, waarna de functienaam zich geleidelijk tot eigennaam ontwikkelde.