OVER DEZE WEBSITE   |   GASTENBOEK   |   AANRADERS   |   DISCLAIMER   

Tekst   Foto's
HOME     HAARLEMMERMEER      DORPEN      T OUDE BUURTJE      PERSONEN      ZOEKPLAATJES      FOTOALBUMS      FILMS     
»  1 - de Eerste Huizen
»  2 - Hoofdweg
»  Hoofdweg 671 - Raadhuis - Bouw
»  Hoofdweg 671 - Raadhuis - Inwoners
»  Hoofdweg 677 - Dokterswoning
»  Hoofdweg 679 - Burgermeesterswoning
»  Hoofdweg 681 - van der Stadt
»  Hoofdweg 683 - v Arkel - Esselink
»  Hoofdweg 685 - 687 - Gerdina’s Lust en Steenheg
»  Hoofdweg 689 - Notariswoning
»  Hoofdweg 691 - 693 - Doopsgezinde Kerk
»  Hoofdweg 695 - 699 - Villa’s
»  Hoofdweg 705 - de Veenhoeve
»  Hoofdweg 711 - de LTS
»  Hoofdweg 711 - Sloop van de LTS
»  Hoofdweg 719 - 721 - Huizen van Scheppingen
»  Hoofdweg 723 - de Gasthof
»  3 - Langs de Genie
»  het Fort en Geniedijk
»  het Zwembad
»  de IJsclub
»  4 - Raadhuislaan
»  Raadhuislaan 003 - Kantongerecht
»  Raadhuislaan 011 - Sam de Koning
»  Raadhuislaan 012 - vd Helm
»  Raadhuislaan 013 - 014
»  Raadhuislaan 015 - 018
»  Raadhuislaan 018 - Bruis v Leeuwen
»  Raadhuislaan 018 - Groenteveiling
»  Raadhuislaan 019 - 020
»  Raadhuislaan 021 en Verder
»  5 - Fortweg
»  Fortweg 002-10
»  Fortweg 003-11
»  Fortweg 012-26
»  Fortweg 013-23
»  Fortweg 025-29
»  Fortweg 031
»  Fortweg 033+ en 028+ St Anthonius v Padua
»  Fortweg Fam v Hamelsveld
»  Fortweg Fam Koolbergen
»  Fortweg Fam Schelvis
»  Fortweg Fam Stokman
»  6 - Kruislaan
»  Kruislaan 001-07
»  Kruislaan 002-14
»  Kruislaan 011-15 en Fam Mesman
»  Kruislaan 016-18 en kruidenier Oldenburg
»  Kruislaan 017-23
»  Kruislaan 020-30
»  Kruislaan 025-31
»  Kruislaan 032-42
»  Kruislaan 033
»  Kruislaan 035-37
»  Kruislaan 044 Sociale Wekplaats
»  Kruislaan 044 Fam v Kalmthout
»  Kruislaan 052 het Witte Kerkje
»  Kruislaan 054 Horizon
»  7 - Nieuwbouw
»  Jeugdherinneringen Jan Mesman
»  Deel 1
»  Deel 2

 2.5 HOOFDWEG 683

2.5.1 BEWAAR-, NAAI- EN BREISCHOOL
Op de hoek Hoofdweg-Kruislaan werd rond 1868 een dubbel woonhuis gebouwd. Eerste bewoners van L16/55a zijn de Dorbecks. Het gezin komt hier rond 1868 te wonen. Nicolaas Dorbeck, landbouwer en handelaar in onroerend goed, trouwde met Helena van Lingen. Zij kregen twee dochters: Antje en Geertruida. In juli 1882 verhuisden de Dorbecks naar Haarlem.

Manufacturier Abraham Troost trouwde met Janna van den Berg. Zij komen rond 1875 op L16/55b. Janna overleed op 15 maart 1900 en Abraham op 9 augustus 1900. Zijn dochter Adriana werd in 1895 houdster van de naastgelegen bewaarschool (L16/55a). Jenneke Schouwenburg kwam in eerste instantie op 9 april 1901 als vroegere huishoudster in dienst van de familie Troost. Daarna assisteerde zij ook op school. Bewaren, naaien en breien, op welke school krijg je nog al die vakken tegelijk in die wegwerpmaatschappij? Maar het bewaren sloeg natuurlijk op de kleuters die daar werden gestald.

Het gaat hier over een christelijke bewaarschool, die in augustus 1882 tot stand kwam en waarvoor het geld door liefdadigheid werd bijeengebracht, toen dominee Eduard Heinecken predikant was van de Nederlands-hervormde kerk. Daaraan was hij verbonden van mei 1880 tot december 1882. Toen vertrok hij met zijn gezin naar Middelburg.
Belangrijke bijdragen kwamen van mevrouw Willink en van jonkheer mr. D.R Gevers Deijnoot (secretaris van de Hollandsche Maatschappij van Landbouw). Hij woonde bij Rusthoek nabij Loosduinen. Verdere inkomsten kwamen uit contributies voor het onderhoud van het gebouw, maar die bijdragen liepen terug door sterfgevallen en andere oorzaken. Er kwam ook nog een loterij die werd aangekondigd in een advertentie van de school. Deze werd gehouden op 23 december 1885. Toen er genoeg geld was, kocht het bestuur het huis met stal van de heer Dorbeck (handelaar in onroerend goed), destijds lid van de gemeenteraad. De stal werd ingericht als school.
Aan de school was sinds februari 1885 bewaarschoolhoudster mejuffrouw Adriana van der Beek verbonden. Zij woonde met haar moeder en broer in het schoolgebouw. In november 1895 vertrok zij met haar moeder naar Delft. Toezichthouder namens de hervormde kerkenraad was dominee Wijnand Dekking, die daar predikant was van december 1883 tot december 1889, waarna hij vertrok naar Hagestein in Zuid-Holland.

De school floreerde zo goed, dat reeds in december 1887 werd besloten een bijgebouw te plaatsen. Hoofd van de bewaarschool was sinds 1895 mejuffrouw Adriana Troost die naast de school woonde. De school telde op 1 januari 1903 dertig jongens en 27 meisjes onder de zes jaar. Voor de oudere (gemiddeld 25) kinderen was er de naai- en breischool.
Voor de kleinsten moest tien cent per week worden betaald en voor de groteren dertien cent. Het tij keerde echter en de school moest in verband met te hoge kosten en te weinig inkomsten in 1915 worden gesloten. Adriana vertrok daarop in oktober 1915 naar Aalsmeer.
De Dorcasvereniging, die kleding maakte voor de armen en die in de school bijeenkomsten hield, was nu ook haar onderkomen kwijt. Dorcas was in het bijbelboek Handelingen de naam van een vrouwelijke discipel, die overvloedig in goede werken en aalmoezen was.
Daniël Joost Boot, onder andere oud-burgemeester van Hilversum wist te vertellen dat hij nog een korte tijd op de oude bewaarschool had gezeten. Hij zag de verveloze banken nog voor zich. Als de meisjes naar de wc waren geweest -toen nog plee geheten - moesten zij op de bank gaan staan, zodat de juffrouw de banden van hun broeken kon strikken. Boot vertelde verder, dat de kinderen ’s morgens om half twaalf en ’s middags om drie uur naar de brug (nu rotonde) werden gebracht, waar zij verder de weg naar huis wel wisten te vinden. Een doodenkele fietser of een boerenwagen leverde geen gevaar voor hen op.

De Diaconie der Nederland-hervormde Gemeente heeft het gebouw in oktober 1917 te koop aangeboden. Gegadigden konden zich melden bij dominee Bax. Na verkoop kwam er een schippersbeurs.
Officieel heette het zo: "Ingevolge de beschikkingen van de minister van landbouw, nijverheid en handel van 27 maart 1918 is er voor de beurskring Haarlemmermeer in de voormalige bewaarschool te Hoofddorp een rijksschippersbeurs opgericht." Beursmeester was W. van Zijverden. Elke werkdag werd er een beurs gehouden van half tien tot half twaalf.
Andries Schrier kwam met zijn vrouw Jacoba van der Neut en een zoon in 1916 naar nummer 683 om kort daarna naar zijn vorige woonplaats Rotterdam te vertrekken.

Kort daarop werd het pand gesloopt, want in 1920 verkoopte de diaconie van de hervormde gemeente het bouwterrein (506 vierkante meter groot) voor 10.000 gulden aan rustend landbouwer Jan van Arkel, die er een burgerwoonhuis met paardenstal liet bouwen.
Jan van Arkel trouwde omstreeks 1880 met Jaapje Schop. Zij kregen drie zonen en zes dochters, van wie alleen de oudste twee niet in Haarlemmermeer werden geboren. Het gezin betrok in 1920 het nieuwe huis, waarin later dochter Maaike als getrouwde vrouw zal terugkeren, Jaapje was toen al lang overleden en wel op 2 april 1904. Jan hertrouwde in februari 1909 met Neeltje de Bruin. Neeltje woonde maar kort op 683, want zij overleed reeds op 24 december 1921. Van Arkel zelf stierf op 26 oktober 1933. 

Ansichtkaart uit 1926, waarop men Hoofdweg 683 tot en met 695 kan zien.

Landbouwer Dirk Esselink trouwde op 9 november 1911 met Maaike van Arkel. Zij kregen tussen 1913 en 1921 drie dochters en drie zonen die allen werden geboren op Sloterweg 447. Dirk overleed op 5 november 1922. Zijn broer Piet nam het werk op de boerderij over. Na het overlijden van haar vader kwam Maaike met haar kinderen naar 683. Zoon Dirk Johannes Esselink, vertegenwoordiger bij een zaadhandel, bleef enige tijd in zijn ouderlijk huis en trouwde op 29 april 1948 met Heiltje van der Bijl. Zij vertrokken reeds in juli 1950 naar de Wieringermeer. Moeder Maaike vertrok rond 1960.
Na de Esselinks betrokken de gezinnen Gribnau en Sluis het huis 683.

2.5.2 TBC-HUISJE
Tuberculose was vroeger een gevaarlijke en langdurige aandoening. De patiënten moesten lang rusten en verbleven vaak in kleine houten huisjes vlak bij het huis. De moderne wetenschap heeft dit overbodig gemaakt. Ook bevolkingsonderzoek heeft veel leed voorkomen. In maart 1953 hield de Amsterdamse stichting Massa Röntgenologisch Onderzoek een bevolkingsonderzoek op tuberculose in de Haarlemmermeer. Elk jaar werden toen nog landelijk 15.000 nieuwe gevallen ontdekt.
Tuberculose is een bacteriële aandoening. Robert Koch ontdekte de ziekteverwekker (een bacil) in 1882. Een met tuberculose besmette koe bleek de belangrijkste bron van besmetting. De bevolking werd daarom dringend aangeraden de melk voor gebruik te koken. In 1944 ontdekte professor Selman A.Waksham een antibioticum, een schimmelproduct dat werkzaam bleek tegen tuberculose. De genezing kon zo aanzienlijk worden versneld.
Op een gegeven moment lagen er in de Kruislaan drie patiënten die jarenlang dag en nacht in een houten huisje (ook tent genoemd) van een paar vierkante meter moesten verblijven. De buren Adriana van Veen-Bliek van nummer 10 en Lena Karreman van nummer 12 lagen daar gelijktijdig. Zij zagen elkaar nooit, daar de huisjes draaibaar waren, dit om zoveel mogelijk zon te vangen en ter bescherming tegen de vaak harde wind, en dus tegelijk werden gedraaid. Zo’n huisje had openslaande deuren om zoveel mogelijk frisse lucht en zon te krijgen. Aan de overkant van de straat lag Hannes Overbeek op nummer 11. Daarvoor verbleven zij al maanden in het ziekenhuis. Uit vrees voor besmetting werden hun kleding en beddengoed apart gewassen. Dit verhaal speelde begin jaren veertig.
Een van de eerste huisjes in ons land vinden we omstreeks 1903 bij de familie Knaap op hoeve Knaapenburg aan de Aalsmeerderweg waar dochter Marie tuberculose heeft. Een van de tbc-patiënten in onze buurt was Jan Rijlaarsdam (1913) die van februari 1922 tot en met januari 1926 bij zijn familielid Jan van Arkel lag aan de Hoofdweg, op de hoek van de Kruislaan. Dit lighuisje is in december 2002 weggehaald door medewerkers van Meer-Historie onder leiding van Rijndert Clay. Na een opknapbeurt in de werkplaats van Meer-Historie kreeg het tbc.-huisje in april 2005 een plaats bij het nieuwe ziekenhuis in Hoofddorp. 

Het tbc-huisje bij Hoofdweg 683 werd in 2002 opgeknapt door medewerkers van Meer-Historie. 


 
WAT WEET U VAN DEZE FOTO?
Als u iets weet over deze foto klik dan op "Meer over deze foto" en geef uw informatie door!

MEER OVER DEZE FOTO >>  

© Jan Wies 2024 | j.wies@planet.nl | Kruislaan 28, 2131WD Hoofddorp | telefoon: 023 5636680 Gesponsord door Clic2connect